Consumentenoverwinningen in 2024: Een jaar vol vooruitgang

In dit artikel

Het afgelopen jaar heeft significante vooruitgang gebracht op het gebied van consumentenrechten en -bescherming in België. Van strengere regelgeving tot veiligere producten, 2024 was een jaar waarin consumenten talrijke overwinningen behaalden. Laten we eens kijken naar de belangrijkste ontwikkelingen die het leven van de gemiddelde Belgische consument hebben verbeterd.

Strengere regels voor colportage

Sinds 1 januari 2024 gelden er in België strengere regels voor deur-aan-deurverkoop van energiecontracten. Deze nieuwe regelgeving is een belangrijke stap in de bescherming van consumenten tegen agressieve verkooptactieken. Belangrijkste wijzigingen:

Een verplichte wachttijd van 3 dagen voordat een contract kan worden ondertekend
Verkopers mogen tijdens het eerste bezoek alleen een niet-bindend aanbod doen
Het herroepingsrecht van 14 dagen blijft van kracht na ondertekening van het contract

Voordelen:

Consumenten hebben meer bedenktijd
Minder kans op impulsieve beslissingen
Betere bescherming tegen agressieve verkooptechnieken

Nadelen:

Mogelijk ongemak voor consumenten die direct willen tekenen
Extra administratie voor energiebedrijven

Deze nieuwe regels geven consumenten de nodige ademruimte om weloverwogen beslissingen te nemen over hun energiecontracten. Het is een belangrijke overwinning in de strijd tegen opdringerige verkooppraktijken die vaak kwetsbare consumenten treffen. Voor meer informatie over uw rechten bij colportage, kunt u terecht op de website van de FOD Economie.

Verbod op weigering van contant geld

Vanaf 1 april 2024 zijn Belgische winkeliers wettelijk verplicht om contant geld te accepteren. Deze nieuwe wet is een reactie op de toenemende trend van cashloze betalingen en zorgt ervoor dat consumenten altijd de keuze hebben tussen elektronisch en contant betalen. Belangrijkste punten:

Winkeliers moeten cash accepteren bij fysieke transacties
Er zijn enkele uitzonderingen op deze regel
De wet verankert het recht van consumenten om met contant geld te betalen

Voordelen:

Beschermt de keuzevrijheid van consumenten
Voorkomt uitsluiting van mensen zonder toegang tot elektronisch bankieren
Behoudt privacy bij betalingen

Nadelen:

Mogelijk hogere kosten voor winkeliers (cash handling)
Veiligheidsrisico’s bij het bewaren van contant geld

Deze wetgeving is een belangrijke stap in het behoud van contant geld als betaalmiddel in een steeds digitalere wereld. Het zorgt ervoor dat alle consumenten, ongeacht hun toegang tot elektronische betaalmiddelen, kunnen blijven deelnemen aan de economie. Voor meer details over uw rechten als consument bij betalingen, kunt u de website van het Belgisch Centrum voor Arbitrage en Mediatie raadplegen.

Einde aan verplichte koppelverkoop van bankrekeningen

Sinds februari 2024 is het voor Belgische banken niet langer toegestaan om klanten te verplichten een zichtrekening te openen bij het openen van een spaarrekening. Deze beslissing bevordert de concurrentie in de banksector en geeft consumenten meer keuzevrijheid. Belangrijkste veranderingen:

Spaarrekeningen kunnen worden geopend zonder verplichte zichtrekening
Consumenten kunnen gemakkelijker rekeningen bij verschillende banken beheren
Verhoogde mobiliteit voor klanten in de banksector

Voordelen:

Meer keuzevrijheid voor consumenten
Stimulans voor concurrentie tussen banken
Potentieel betere rentetarieven op spaarrekeningen

Nadelen:

Mogelijk complexer beheer van meerdere rekeningen bij verschillende banken
Banken kunnen andere manieren zoeken om klanten te binden

Deze maatregel is een belangrijke stap in het bevorderen van een meer concurrerende en consumentvriendelijke banksector in België. Het stelt consumenten in staat om de beste deals te zoeken zonder gebonden te zijn aan één bank voor al hun financiële diensten. Voor een vergelijking van de beste spaar- en zichtrekeningen in België kunt u terecht op de website van Spaargids.

Actie tegen misleidende productclaims

In 2024 werd er hard opgetreden tegen misleidende productclaims op voedingsmiddelen en dranken. Een opvallend voorbeeld hiervan was de verwijdering van de claim “zonder zoetstoffen” op bepaalde theedranken die wel degelijk suiker bevatten. Belangrijkste acties:

Verwijdering van misleidende claims op verpakkingen
Strengere controles op voedingsclaims
Meer transparantie over ingrediënten en voedingswaarden

Voordelen:

Betere informatie voor consumenten
Eerlijkere concurrentie tussen producenten
Stimulans voor gezondere productformuleringen

Nadelen:

Mogelijk hogere kosten voor producenten door aanpassing van verpakkingen
Risico op overcomplexe productinformatie

Deze acties dragen bij aan een eerlijkere markt waarin consumenten beter geïnformeerde keuzes kunnen maken over hun voeding. Het onderstreept het belang van duidelijke en accurate productinformatie. Voor meer informatie over voedingsclaims en -etiketten kunt u de website van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen raadplegen.

Strengere normen voor PFAS in water

In april 2024 heeft de Belgische federale regering de normen voor PFAS en perchloraat in water dat wordt gebruikt voor de productie van voedsel en drank aangescherpt. Deze maatregel is een belangrijke stap in de bescherming van de volksgezondheid tegen deze zogenaamde ‘forever chemicals’. Belangrijkste punten:

Strengere limieten voor PFAS en perchloraat in productiewater
Uitgebreidere controles op de aanwezigheid van deze stoffen
Verhoogde aandacht voor de gezondheidsrisico’s van langdurige blootstelling

Voordelen:

Betere bescherming van de volksgezondheid
Stimulans voor industrie om alternatieve, veiligere stoffen te gebruiken
Verhoogd bewustzijn over milieuverontreinigende stoffen

Nadelen:

Mogelijk hogere kosten voor waterzuivering en productie
Uitdagingen bij het vinden van geschikte alternatieven voor PFAS

Deze strengere normen zijn een cruciale stap in de strijd tegen de wijdverspreide vervuiling met PFAS en andere persistente chemicaliën. Het onderstreept het groeiende bewustzijn over de langetermijneffecten van deze stoffen op onze gezondheid en het milieu. Voor meer informatie over PFAS en de gezondheidsrisico’s kunt u terecht op de website van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid.

Terugroepacties voor onveilige producten

In 2024 waren er verschillende terugroepacties voor producten die niet voldeden aan de Europese veiligheidsnormen. Een opvallend voorbeeld was de terugroeping van kinderschoenen die verkocht werden via een groot online platform, vanwege te hoge concentraties lood en ftalaten. Belangrijkste acties:

Onmiddellijke terugroeping van onveilige producten
Verscherpte controles op online verkochte producten
Betere samenwerking tussen Europese toezichthouders

Voordelen:

Verhoogde veiligheid voor consumenten, vooral kinderen
Grotere bewustwording van risico’s bij online aankopen
Stimulans voor bedrijven om strenger te controleren op productveiligheid

Nadelen:

Mogelijk ongemak voor consumenten bij terugroepacties
Uitdagingen bij het bereiken van alle kopers van online verkochte producten

Deze terugroepacties tonen het belang aan van voortdurende waakzaamheid bij de handhaving van productveiligheidsnormen, vooral in de context van de groeiende online markt. Voor actuele informatie over productterugroepingen in België kunt u de website van de FOD Economie raadplegen.

Hervorming van groepsvorderingen

In april 2024 keurde het Belgische federale parlement een wet goed die de regels voor groepsvorderingen herziet. Deze hervorming maakt het eenvoudiger voor consumenten om collectief hun rechten te verdedigen tegen onrechtmatige praktijken van bedrijven. Belangrijkste wijzigingen:

Vereenvoudiging van de procedure voor het indienen van groepsvorderingen
Uitbreiding van het toepassingsgebied naar meer sectoren
Verkorting van de doorlooptijd van procedures

Voordelen:

Betere toegang tot rechtspraak voor consumenten
Sterkere afschrikking voor bedrijven om onrechtmatig te handelen
Mogelijkheid tot efficiëntere afhandeling van massaschadeclaims

Nadelen:

Risico op misbruik van het systeem
Mogelijk hogere juridische kosten voor bedrijven

Deze hervorming versterkt de positie van consumenten in hun strijd tegen oneerlijke praktijken en maakt het mogelijk om effectiever op te treden tegen grootschalige inbreuken op consumentenrechten. Voor meer informatie over groepsvorderingen en hoe u zich hierbij kunt aansluiten, kunt u terecht op de website van de Federale Overheidsdienst Justitie.

Nieuwe wet op gegroepeerde hypotheekverkopen

Sinds 1 juni 2024 is er in België een nieuwe wet van kracht die consumenten meer vrijheid geeft bij het afsluiten van verzekeringen gekoppeld aan hun hypotheek. Deze wet beperkt de praktijk van banken om lagere hypotheekrentes te koppelen aan het afnemen van aanvullende producten zoals woonverzekeringen. Belangrijkste punten:

Consumenten kunnen gemakkelijker overstappen naar andere verzekeraars zonder hun hypotheekvoordelen te verliezen
Banken moeten transparanter zijn over de voorwaarden van bundelverkoop
Er komen strengere regels voor de koppelverkoop van financiële producten

Voordelen:

Meer keuzevrijheid voor consumenten
Potentieel lagere kosten door verhoogde concurrentie
Transparantere prijsvorming in de hypotheekmarkt

Nadelen:

Mogelijk complexere vergelijking van hypotheekaanbiedingen
Risico dat banken andere manieren zoeken om klanten te binden

Deze wetgeving is een belangrijke stap in het bevorderen van een eerlijkere en meer concurrerende markt voor hypotheken en aanverwante producten. Het geeft consumenten meer controle over hun financiële keuzes en stimuleert concurrentie in de verzekeringssector. Voor onafhankelijk advies over hypotheken en verzekeringen kunt u terecht bij de Vlaamse Federatie van Financiële Planners.

Compensatie voor problemen met auto’s

In 2024 kwam er een doorbraak in de langlopende kwestie rond problemen met het AdBlue-systeem in bepaalde automodellen. Na aanhoudende druk van consumentenorganisaties en de Europese Commissie heeft autofabrikant Stellantis toegezegd gedupeerde eigenaars te compenseren voor de gemaakte reparatiekosten. Belangrijkste punten:

Toezegging tot compensatie voor reparaties aan het AdBlue-systeem
Uitbreiding van de garantie op bepaalde motoren tot 10 jaar of 175.000 km
Erkenning van de problemen door de autofabrikant

Voordelen:

Financiële tegemoetkoming voor getroffen consumenten
Verhoogd vertrouwen in de afhandeling van productiefouten
Precedent voor toekomstige gevallen van grootschalige productdefecten

Nadelen:

Lange wachttijd voor consumenten voordat er een oplossing kwam
Mogelijke beperkingen in de voorwaarden voor compensatie

Deze ontwikkeling toont het belang aan van volhardende consumentenactie en Europese samenwerking bij het aanpakken van grootschalige productproblemen. Het biedt hoop voor consumenten die geconfronteerd worden met vergelijkbare situaties in de toekomst. Voor meer informatie over uw rechten als autobezitter kunt u terecht op de website van de Belgische Automobiel- en Tweewielerfederatie.

Nieuwe regels voor opzeggen verzekeringen

Vanaf 1 oktober 2024 gelden er in België nieuwe regels voor het opzeggen van verzekeringspolissen. Deze wijzigingen maken het voor consumenten eenvoudiger om van verzekeraar te wisselen en bieden meer flexibiliteit bij het beheer van hun verzekeringen. Belangrijkste veranderingen:

Verkorting van de opzegtermijn voor stilzwijgende verlenging naar 2 maanden
Mogelijkheid om nieuwe verzekeraar of makelaar de opzegging te laten regelen
Wettelijke erkenning van elektronische opzegging van contracten

Voordelen:

Meer flexibiliteit voor consumenten
Eenvoudiger proces voor het wisselen van verzekeraar
Stimulans voor concurrentie in de verzekeringsmarkt

Nadelen:

Mogelijk meer administratief werk voor verzekeraars
Risico op onbedoelde opzeggingen door vereenvoudigde procedures

Deze nieuwe wetgeving maakt het verzekeringslandschap toegankelijker voor consumenten en moedigt een gezonde concurrentie tussen verzekeraars aan. Het geeft consumenten meer controle over hun verzekeringsportefeuille en maakt het eenvoudiger om de beste deals te vinden. Voor advies over verzekeringen en het vergelijken van polissen kunt u terecht op de website van de Belgische Federatie van Verzekeringsmakelaars.