Alles wat je moet weten over RSV, vaccins en medicatie: effectiviteit, risico’s en bescherming

Het respiratoir syncytieel virus (RSV) is een veelvoorkomend en besmettelijk virus dat de luchtwegen aantast. Hoewel het voor de meeste mensen slechts milde symptomen veroorzaakt, kan het ernstige gevolgen hebben voor bepaalde risicogroepen. In dit artikel bespreken we de belangrijkste aspecten van RSV, de beschikbare vaccins en medicatie, en de huidige stand van zaken in België.

Wat is RSV en hoe verspreidt het zich?

RSV is een zeer besmettelijk virus dat de luchtwegen infecteert. Het komt voornamelijk voor van oktober tot maart, met een piek in de wintermaanden. Het virus verspreidt zich via:

• Hoesten en niezen
• Speeksel
• Besmette oppervlakken

Het virus kan 6 tot 12 uur overleven op harde oppervlakken bij kamertemperatuur, maar wordt sneller geïnactiveerd op kleding, stoffen en handen (meestal binnen een uur).

Symptomen en risicogroepen

Symptomen

Bij de meeste mensen veroorzaakt RSV slechts milde symptomen, vergelijkbaar met een gewone verkoudheid:

• Verstopte neus
• Loopneus
• Droge hoest
• Niezen
• Lichte koorts
• Keelpijn

Deze symptomen verdwijnen meestal vanzelf binnen 2 tot 8 dagen.

Risicogroepen

Voor bepaalde groepen kan RSV echter ernstige gevolgen hebben:

• Premature baby’s
• Zuigelingen jonger dan 2 jaar (vooral jonger dan 6 maanden)
• Ouderen
• Personen met onderliggende gezondheidsproblemen, zoals:
  • Long- en hartaandoeningen
  • Chronische nierziekte
  • Diabetes
  • Obesitas
  • Verminderde immuniteit

Bij deze risicogroepen kan RSV zich verspreiden naar de onderste luchtwegen en ernstige complicaties veroorzaken, zoals bronchiolitis of longontsteking.

De impact van RSV

Bij kinderen

• Ongeveer 14.500 kinderen jonger dan 5 jaar krijgen jaarlijks RSV in België
• 3.200 tot 3.600 kinderen worden opgenomen in het ziekenhuis
• 85% van de kinderen jonger dan 1 jaar die worden opgenomen, ontwikkelt bronchiolitis
• Voor kinderen van 1 tot 5 jaar zijn de meest voorkomende complicaties:
  • Longontsteking (51%)
  • Astma (60%)

Bij ouderen

• Jaarlijks worden in Europa 250.000 personen ouder dan 65 jaar opgenomen in het ziekenhuis vanwege RSV
• Ongeveer 17.000 van hen overlijden aan de gevolgen

Nieuwe vaccins tegen RSV

De zoektocht naar een effectief RSV-vaccin is recentelijk in een stroomversnelling geraakt. Momenteel zijn er twee vaccins beschikbaar op de Belgische markt:

1. Arexvy (GSK)

• Doelgroep: 60-plussers
• Beschikbaar sinds: augustus 2023
• Effectiviteit:
  • 83% lager risico op aandoeningen van de onderste luchtwegen
  • 94% effectief in het voorkomen van ernstige vormen

2. Abrysvo (Pfizer)

• Doelgroepen:
  • Zwangere vrouwen (voor bescherming van pasgeborenen)
  • 60-plussers
• Beschikbaar sinds: januari 2024
• Effectiviteit:
  • Bij zwangere vrouwen: 82% daling van ernstige infecties bij baby’s in de eerste 3 maanden
  • Bij 60-69-jarigen: tot 67% bescherming tegen RSV-gerelateerde aandoeningen van de onderste luchtwegen

Vergelijking van de vaccins

Preventief geneesmiddel: Beyfortus

Naast vaccins is er ook een preventief geneesmiddel beschikbaar:

• Naam: Beyfortus (nirsevimab)
• Type: Monoklonaal antilichaam
• Doelgroep: Zuigelingen
• Werking: Voorziet het lichaam direct van antilichamen (geen vaccin)
• Kostprijs: €777 per dosis (grotendeels terugbetaald door RIZIV)

Aanbevelingen en kosteneffectiviteit

De Hoge Gezondheidsraad adviseert het RSV-vaccin voor:

• Personen van 60 jaar en ouder met minstens één risicofactor:
  • Chronische luchtwegaandoeningen
  • Chronische hartaandoeningen
  • Chronische nierziekten
  • Diabetes
  • Obesitas
  • Immunodeficiëntie
  • Verblijf in een instelling

Voor de bescherming van baby’s worden twee opties aanbevolen:

1. Vaccinatie van zwangere vrouwen (Abrysvo)
2. Toediening van het monoklonaal antilichaam (Beyfortus) aan het kind

Preventie en behandeling

Preventie

Om de verspreiding van RSV te beperken, zijn de volgende maatregelen belangrijk:

• Regelmatig handen wassen
• Neus en mond afschermen bij hoesten of niezen
• Wegwerpzakdoekjes gebruiken
• Nauw contact met besmette personen vermijden
• Omgeving proper en gedesinfecteerd houden

Behandeling

Er is momenteel geen specifieke behandeling voor RSV. De infectie geneest meestal vanzelf binnen 10 dagen. Symptoomverlichting kan worden bereikt door:

• Neus snuiten
• Veel drinken
• Kamers ventileren
• Luchtontvochtiger gebruiken
• Vermijden van (mee)roken

Bij ernstige infecties kan ziekenhuisopname nodig zijn, vooral bij baby’s met ademhalings- of voedingsproblemen.

Plussen en minnen van de huidige aanpak

Plussen

• Beschikbaarheid van effectieve vaccins voo

  In dit artikel

  Toggle

  In dit artikel

  Toggle

  In dit artikel

  Toggle
  r risicogroepen
• Preventief geneesmiddel (Beyfortus) voor zuigelingen
• Terugbetaling van Beyfortus voor bepaalde groepen
• Verhoogde aandacht voor RSV-preventie

Minnen

• Hoge kosten van vaccins en preventieve medicatie
• Beperkte terugbetaling van vaccins
• Gebrek aan transparantie over werkelijke kosten voor de gezondheidszorg
• Nog geen langetermijngegevens over effectiviteit en veiligheid van nieuwe vaccins

Toekomstperspectief

De ontwikkeling van RSV-vaccins en -medicatie is een belangrijke stap voorwaarts in de strijd tegen dit virus. Het mRNA-vaccin van Moderna, genaamd mResvia, heeft in juni 2024 een positief advies ontvangen van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) en zou binnenkort ook op de markt kunnen komen. Dit zou het eerste mRNA-vaccin zijn dat gericht is op een ander pathogeen dan COVID-19. Meer onderzoek is nodig om de langetermijneffecten en kosteneffectiviteit van deze nieuwe interventies te bepalen. Het is belangrijk dat de overheid en farmaceutische bedrijven samenwerken om deze middelen toegankelijk en betaalbaar te maken voor alle risicogroepen.

Conclusie

RSV is een veelvoorkomend virus dat ernstige gevolgen kan hebben voor bepaalde risicogroepen. De recente ontwikkeling van vaccins en preventieve medicatie biedt nieuwe mogelijkheden om de impact van RSV te verminderen. Het is echter belangrijk om de kosten en baten zorgvuldig af te wegen en te streven naar een transparante en efficiënte aanpak van RSV-preventie in België. De komende jaren zullen cruciaal zijn om de effectiviteit van deze nieuwe interventies te evalueren en de vaccinatiestrategie verder te optimaliseren.

Ondertussen blijft het belangrijk om de basispreventieregels in acht te nemen en extra voorzorgsmaatregelen te nemen voor kwetsbare groepen tijdens het RSV-seizoen. Door voortdurend onderzoek en samenwerking tussen wetenschappers, beleidsmakers en zorgverleners kunnen we hopelijk de last van RSV-infecties in de toekomst aanzienlijk verminderen en de gezondheid van zowel jonge kinderen als ouderen beter beschermen.